Nowotwory układu nerwowego dzieli się na nowotwory ośrodkowe­go układu nerwowego (mózgu i rdzenia kręgowego) oraz nowotwory nerwów obwodowych i układu wegetatywnego.

Nowotwory ośrodkowego układu nerwowego, łagod­ne i złośliwe, mogą być guzami pierwotnymi lub przerzutowymi. Pier­wotne nowotwory złośliwe stanowią 2 — 5% wszystkich nowotworów złośliwych u ludzi.

Podstawowym objawem choroby, spowodowanym wzrostem ciśnienia śródczaszkowego na skutek ucisku guza, są bóle głowy, wymioty, zwolnienie tętna, obrzęk tarczy nerwu wzrokowego w oku. Z objawów neurologicznych mogą wystąpić porażenia nerwów czaszkowych i obwodowych, zaburzenia mowy, orientacji, czucia głębokiego, głuchota, ślepota, zaburzenia psychiczne, napa­dy padaczkowe. Niekiedy pojawia się śpiączka z podwyższoną temperaturą ciała.

Rozpoznanie nowotworów ośrodkowego układu nerwowego na­stępuje na podstawie objawów, badań rentgenowskich (łącznie z arteriografią i tomografią komputerową) oraz zabiegów chirurgicznych i badań histologicznych.

Glejaki

Glejaki jest to grupa nowotworów wywodząca się z tkanki glejowej, która stanowi zrąb tkanki nerwowej i pełni funkcje podporowe, odży­wcze, odgraniczające i regenerujące.

Gwiaździaki są to nowotwory wywodzące się z komórek gwiaździ­stych tkanki glejowej — astrocytów. Rosną powoli, najczęściej są nie­złośliwe lub o złośliwości miejscowej (mogą dawać wznowy). Złośliwą postacią jest gwiaździak anaplastycznyo szybkim, gwałtow­nym przebiegu.

Glejak wielopostaciowy jest najczęstszym (ok. 50%) złośliwym no­wotworem wywodzącym się z tkanki glejowej. Cechuje go duża złośli­wość. Przeważnie chorują ludzie w wieku 40 — 55 lat, częściej mężczyź­ni. Przebieg choroby jest szybki, występują objawy guza mózgu, szyb­ko narastające.

Wyściółczak. Nowotwór ten wywodzi się z gleju nabłonkowego — ependymy? której komórki wyścielają komory mózgu i światło kanału kręgowego. Częściej chorują dzieci. Większość guzów usadawia się w tylnej jamie czaszki. Dość często występują przerzuty do. rdzenia krę­gowego. Radykalna operacja mogąca doprowadzić do pełnego wylecze­nia nie zawsze jest możliwa do wykonania ze względu na umiejscowie­nie guza.

Skąpodrzewiak. Jest to rzadziej występująca postać glejaka, zwy­kle niezłośliwa, o wolnej dynamice wzrostu, jakkolwiek mogą się zda­rzyć postacie złośliwe. Skąpodrzewiak jest najczęstszym glejakiem po­wodującym napady padaczkowe.

Rdzeniaki. Wywodzą się z mało zróżnicowanych komórek gleju na­błonkowego rdzenia kręgowego. Występują najczęściej w tylnej jamie czaszkowej, w obrębie móżdżku. Przerzuty do rdzenia szerzą się drogą płynu mózgowo-rdzeniowego. Rdzeniaki są nowotworami wieku dzie­cięcego i młodzieńczego (częściej chorują chłopcy) o dość dużej pro­mienioczułości. Przebieg choroby jest dość szybki, rokowanie poważne. Właściwe leczenie daje duży odsetek wyleczeń.

Gąbczak biegunowy należy do rzadko spotykanych glejaków o du­żej dynamice rozwoju. Ze względu na umiejscowienie (III, IV komora mózgu) jest zwykle nieoperacyjny. Rokowanie niepomyślne.